Het Handboek Omgevingsgericht Lichtontwerp (OGLO) is een initiatief van de Stichting Openbare Verlichting Nederland (OVLNL) en komt voort uit de behoefte om meer gestructureerd over het avond- en nachtbeeld van een omgeving na te denken.
Van oudsher wordt openbare verlichting gezien als een technische installatie, bestaande uit een ondergronds voedingsnetwerk, lichtmasten en verlichtingsarmaturen. In de meeste gemeenten is op een zeker moment bepaald welke materialen worden toegepast en welke indeling op standaard profielen moet worden gebruikt. Het "ontwerp" bestaat dan alleen nog uit het plaatsen van stipjes op een tekening voor de locaties waar de lichtmasten komen plus een lichtberekening ter verificatie. Dit proces zien we nog steeds. Verlichting komt laat in het ontwerpproces aan bod en er wordt vrijwel geen aandacht besteed aan specifieke omgevingseisen.
Een Omgevingsgericht Lichtontwerp markeert een manier van lichtontwerpen dat onderdeel uitmaakt van het moderne planproces en begint al in de initiatiefase van het project en resulteert in een avond- en nachtbeeld dat op elk moment aansluit bij de behoefte van de openbare ruimte.
Sinds de invoering van de Europese Aanbestedingsregels tobben Nederlandse gemeenten en marktpartijen (aannemers, leveranciers en adviseurs) met het aanbesteden van de openbare verlichting. Daarom heeft Stichting Openbare Verlichting Nederland (OVLNL) besloten om een werkgroep met afvaardiging uit alle partijen te vormen en te komen tot een koers en een beter werkbare aanpak voor de inkoop en aanbesteding van openbare verlichting. Vanuit de werkgroep is een schrijfteam aan de slag gegaan om de bevindingen uit deze koers verder uit te werken in een publicatie.
De 1ste versie van deze leidraad verscheen in 2017 in opdracht van OVLNL. Circulariteit stond toen nog in de kinderschoenen en het was lastig om goede voorbeelden te vinden. Intussen is er veel veranderd: vrijwel alle overheden en marktpartijen zijn met het thema bezig en er zijn veel nieuwe ontwikkelingen. Daarom is de leidraad grondig herschreven.
De leidraad is gemaakt voor iedereen die actief is in het werkveld openbare verlichting: overheden, leveranciers, installateurs, adviseurs, lichtontwerpers, etc. Centraal staat de vraag hoe we invulling kunnen geven aan circulariteit, in ons denken en vooral ook in ons doen. Dit document bevat, naast actuele informatie, veel concrete tips.
Voor deze actualisatie zijn gesprekken gevoerd met overheden en marktpartijen en is literatuuronderzoek gedaan. Ook de werkgroep ‘OVL Circulair’ en het ‘Atelier Lichtontwerp’ van OVLNL leverden een bijdrage. De actualisatie is financieel mogelijk gemaakt door Stichting OVLNL en door Metropool Regio Amsterdam (MRA).
Circulariteit is een belangrijk en veelomvattend thema. Het staat hoog op de agenda bij veel overheden en marktpartijen. Tegelijkertijd blijft het een uitdaging om er concreet invulling aan te geven. Deze geactualiseerde
leidraad biedt daarbij houvast.
Laadlichtmasten zijn een opkomend verschijnsel in de openbare ruimte in Nederland. In basis is een laadlichtmast een combinatie van een lichtmast en een laadpunt voor elektrisch vervoer. Er is bij overheden een groeiende interesse in laadlichtmasten. Enerzijds omdat het waarschijnlijk is dat de elektrische laadbehoefte komende jaren sterk toeneemt, anderzijds omdat laadlichtmasten in potentie de verrommeling in de openbare ruimte tegengaan. Daarom kunnen zij een mogelijk aantrekkelijk alternatief vormen om elektrische voertuigen in de openbare ruimte van energie te kunnen voorzien. Indien overheden overwegen laadlichtmasten te plaatsen zijn er een aantal aspecten om rekening mee te houden.
De Europese commissie heeft Richtlijn 2011/65/EU aangepast. “Richtlijn 2011/65/EU staat beter bekend als de RoHS-richtlijn (Restriction of Hazardous Substances). De richtlijn bevat voorschriften die het gebruik van gevaarlijke stoffen in elektr(on)ische apparatuur beperken. Deze voorschriften dragen bij aan de bescherming van de volksgezondheid en het milieu, inclusief de milieu hygiënisch verantwoorde nuttige toepassing en verwijdering van afgedankte apparatuur.”
In het verleden waren er vrijstellingen voor bepaalde productgroepen waaronder de fluorescentie en halogeenlampen (FL-lampen2). Maar op 24 februari 2022 is deze vrijstelling vervallen en worden alle o.a. kwikhoudende lampen op termijn verboden. Concreet betekent dit dat er in 2023 geen FL-lampen meer geproduceerd mogen worden in Europa en/of geïmporteerd vanuit het buitenland.
Deze publicatie is tot stand gekomen onder de redactie van de IGOV Werkgroep Veiligheid en richt zich tot beslissingsbevoegden en beheerders van OVL-installaties. De publicatie vraagt aandacht voor de elektrische veiligheid van OVL-installaties. Een veelheid van juridische en technische aspecten en vele spelers op het speelveld maken een eenduidige interpretatie van het begrip “veilige installatie” lastig.